کپ کردن ماشین؛ مشکل ساده یا دردسر پرهزینه برای خودرو؟

کپ کردن ماشین که در اصطلاح به آن ریپ یا کله‌زدن هم گفته می‌شود، تجربه‌ای است که می‌تواند در هر لحظه از رانندگی و برای هر راننده‌ای رخ دهد و ایمنی را به‌صورت جدی مختل کند. به همین دلیل است که شناخت علائم کپ و راه‌های رفع کپ کردن ماشین برای هر راننده‌ای اهمیت دارد. کپ زمانی رخ می‌دهد که فرایند احتراق دچار اختلال شود و در نتیجه‌ موتور خودرو با افت ناگهانی توان، مکث در شتاب، لرزش یا خاموش‌شدن همراه باشد.

در این مطلب از بلاگ اتوراسا به‌صورت جامع و کاربردی به کپ خودرو می‌پردازیم و علائم، دلایل، روش‌های تشخیص و راه‌های رفع مشکل و پیشگیری را بررسی می‌کنیم. اطلاعات این مطلب به شما کمک می‌کنند تا سریع‌تر علت را شناسایی کرده و قبل از حوادث ناگوار برای تعمیرات لازم اقدام کنید. حتما در ادامه همراه ما باشید.

کپ کردن ماشین چیست؟

کپ کردن خودرو کاهش ناگهانی نیروی خروجی موتور یا قطع موقت احتراق در یک یا چند سیلندر است که به‌صورت مکث در شتاب، پس‌زدن احتراق، لرزش یا خاموش‌شدن موتور نمایان می‌شود. این مشکل ممکن است به‌صورت دوره‌ای در شرایط مشخص (مثل سربالایی یا شتاب‌گیری)، در هنگام روشن‌کردن ماشین یا به‌صورت مستمر در هر دور موتور دیده شود. علت کپ کردن ماشین می‌تواند ناشی از مشکلات الکترونیکی، سوخت‌رسانی، مکانیکی یا ترکیبی از این‌ها باشد.

نشانه های کپ کردن ماشین

قبل از پرداختن به حل مشکل کپ کردن خودرو باید نشانه‌های آن را بشناسید و  تفاوت کپ کردن و ریپ زدن ماشین را بدانید. مهم‌ترین نشانه‌های کپ خودرو عبارت‌اند از:

• مکث کوتاه یا قطع احتراق هنگام فشاردادن پدال گاز 
•  کاهش محسوس شتاب در سربالایی یا هنگام بارگیری خودرو
• لرزش موتور یا تکان‌های متناوب به‌ویژه در دورهای بالا یا هنگام شتاب‌گیری
• خاموش‌شدن ناگهانی موتور یا سخت استارت‌خوردن پس از توقف
• روشن‌شدن چراغ چک (Check Engine) و ثبت کدهای خطا در ECU
•  افزایش مصرف سوخت یا مشاهده دود غیرطبیعی (سیاه، سفید یا آبی) از اگزوز

کپ همچنین می‌تواند با صداهای غیرعادی در زمان فشردن پدال گاز یا شروع حرکت همراه باشد که معمولا به‌دلیل اختلال در احتراق و عملکرد موتور ایجاد می‌شود. علت کپ کردن خودرو در شروع حرکت همین موارد هستند. 

علت کپ کردن ماشین چیست؟

کپ خودرو در شتاب، حرکت با دور کند، کپ کردن ماشین بعد از تعویض باتری و… هرکدام دلایلی دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم: 

 مشکلات سیستم جرقه‌زنی (شمع، کوئل، وایر، دلکو)

شمع‌های دوده‌گرفته یا فرسوده جرقه مناسبی ایجاد نمی‌کنند، همان‌طور که کوئل نیم‌سوز یا وایرهای ترک‌خورده توانایی انتقال ولتاژ موردنیاز را ندارند و باعث احتراق ناقص یا قطع آن می‌شوند. علاوه‌بر این در خودروهای قدیمی، فرسودگی دلکو یا قطعات توزیع برق هم می‌تواند توالی جرقه را به‌هم بزند و کپ ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک

ایرادات سیستم سوخت‌رسانی (فیلتر، پمپ، انژکتور، رگلاتور)

گرفتگی فیلتر سوخت یا نیم‌سوزشدن پمپ بنزین باعث افت فشار سوخت می‌شود. از طرفی انژکتورهای جرم‌گرفته پاشش سوخت را نامنظم می‌کنند و رگلاتور معیوب فشار را ناپایدار نگه می‌دارد. همچنین در کاربراتوری‌ها، کثیفی جت‌ها یا میترینگ عملکرد را به‌هم می‌زند و همه این موارد به‌نوعی دلیل کپ کردن ماشین هستند. یکی از دلایل کپ کردن ماشین هنگام گاز دادن همین افت فشار سوخت است. 

مشکلات مربوط به سنسورها و واحد کنترل موتور (ECU)

هر گونه ایراد در سنسورهای MAF/MAP،TPS، سنسور اکسیژن، سنسور دما یا سنسور سرعت باعث می‌شود تا داده‌های نادرستی به ECU برسد. نقش سنسورها در کپ کردن ماشین بسیار مهم است. ازآنجایی‌که ECU بر پایه این داده‌ها میزان تزریق سوخت و زمان جرقه را تنظیم می‌کند، خطا در این حسگرها منجر به AFR نامناسب و کپ می‌شود. همچنین خرابی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری ECU هم همین پیامد را به‌دنبال دارد. 

نشتی هوا و وکیوم در مدار ورودی

نشتی منیفولد یا شیلنگ‌های وکیوم باعث ورود هوا (خارج از مسیر سنسورها) می‌شود و نسبت استاندارد سوخت و هوا را به‌هم می‌زند. این حالت یکی از دلایل کپ کردن ماشین در دور آرام است. 

مشکلات مکانیکی داخلی (کمپرس، سوپاپ، زمان‌بندی)

افت کمپرس به‌دلیل فرسودگی رینگ پیستون، ضعف واشر سرسیلندر، تنظیم‌نبودن سوپاپ‌ها یا تایمینگ نامناسب (کشیده یا جابه‌جا‌شدن تسمه تایم/زنجیر تایم) ایجاد می‌شود. این موضوع مانع احتراق کامل می‌شود، قدرت موتور را کاهش می‌دهد و در نهایت باعث کپ می‌شود. 

 گرفتگی اگزوز و کاتالیزور

علاوه‌بر مواردی که تا اینجا گفتیم، گرفتگی و نقص در کاتالیزور یا منیفولد اگزوز، باعث افزایش فشار پس‌زن در خروجی سیلندر و کپ می‌شود. چون این فشار معکوس از تخلیه مناسب گازهای احتراق جلوگیری کرده و عملکرد احتراق را مختل می‌کند. 

کیفیت سوخت و شرایط محیطی

بنزین با اکتان پایین، سوخت آلوده یا حاوی آب باعث احتراق ناقص می‌شود. همین موضوع می‌تواند یکی از دلایل کپ کردن خودرو در هوای سرد باشد. فراموش نکنید که در هوای سرد تا رسیدن موتور به دمای کارکرد، نیاز به غنای سوختی بیشتر (نسبت سوخت به هوا در مخلوط احتراق) است.

گیربکس و کلاچ (به‌خصوص در خودروهای دستی)

کلاچ و گيربکس وظيفه انتقال نيرو از موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارند. هر مشکلی در اين سيستم باعث احساس گير یا کپ‌ می‌شود. کپ کردن ماشین همراه با لرزش، لغزش کلاچ، سختی يا نداشتن نرمی در تعويض دنده‌ها، یا گريپاژ دنده هنگام جازدن، بوی سوختگی يا داغ‌شدن کف خودرو و کپ کردن ماشین هنگام حرکت از علائم این مشکل هستند. 

روش رفع کپ کردن ماشین

برای رفع مشکل کپ خودرو چندین روش وجود دارد که به‌صورت خلاصه به آن‌ها می‌پردازیم. این روش‌ها عبارتند از: 

دیاگ و خواندن کدهای خطا 

قبل از هرکاری با دیاگ و دستگاه OBD-II شروع کنید. این روش کدهای خطا، داده‌های لحظه‌ای سنسورها و مشکل را بادقت نشان می‌دهد و مسیر تشخیص را کوتاه می‌کند. 

بازبینی و جایگزینی اجزای احتراق (شمع، وایر، کوئل)

در مرحله دوم، سیستم احتراق را بررسی کنید. از شمع‌های مناسب با گپ توصیه‌شده استفاده کنید. سپس وایرها و کوئل را از نظر ترک‌خوردگی و مقاومت بررسی و در صورت لزوم آن‌ها را تعویض کنید. فراموش نکنید که پک کوئل‌ها یا تک‌کوئل‌ها معمولاً هر 100–150 هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارند.

بیشتر بخوانید: نحوه تشخیص کیلومتر دستکاری ماشین

کنترل و سرویس سیستم سوخت‌رسانی

فیلتر سوخت را طبق برنامه (معمولاً هر 20–30 هزار کیلومتر) تعویض کنید. سپس فشار پمپ بنزین را اندازه‌ بگیرید و در صورت کمبود فالو آن را هم تعویض یا سرویس کنید. انژکتورها را بشویید و در صورت خرابی تعویض کنید.  

تمیزکاری و بررسی سنسورها 

سنسورها را با اسپری مخصوص تمیز کنید. سپس درصورتی‌که نیاز به تعمیر یا تعویض وجود دارد، اقدامات لازم را انجام دهید. برای خرید قطعات مورد نیاز به‌ سراغ فروشندگان معتبر بروید. این مسئله درباره سایر قطعات ماشین مثل خرید لاستیک خارجی و یا لاستیک چینی مرغوب مثل لاستیک داینامو و لاستیک بلک هاوک هم صدق می‌کند.

بررسی نشت وکیوم و منیفولد ورودی

با تست دود یا بررسی شیلنگ‌ها و کلیپس‌ها نشتی را پیدا کرده و درزها و واشرها را تعمیر یا تعویض کنید. به‌یاد داشته باشید که نشت‌های کوچک، AFR (نسبت سوخت و هوا) را به‌سرعت برهم می‌زنند.

بررسی اگزوز و کاتالیزور

برای رفع مشکل کپ لازم است که فشار پشتی اگزوز را اندازه‌گیری کنید. همچنین در صورت گرفتگی یا شکستگی کاتالیست، سرویس یا تعویض آن ضرورت دارد. 

به‌یاد داشته باشید که سرویس به‌موقع خودرو، بررسی سیستم احتراق، سوخت‌رسانی، اگزوز و… درکنار تعویض به‌موقع فیلتر سوخت بهترین راه پیشگیری از کپ کردن ماشین است. همچنین استفاده از بنزین باکیفیت و دیاگ منظم و رسیدگی به کدهای خطای ECU هم به پیشگیری از این مشکل کمک می‌کنند. 

کپ کردن ماشین | نتیجه‌گیری و نکات پایانی

در این مطلب سعی کردیم به این سوال که کپ‌کردن خودرو چیست و چرا ماشین کپ می‌کند،‌ پاسخ دهیم. همان‌طور که متوجه شدید، کپ می‌تواند زنگ خطری از مسائل الکتریکی، سوختی یا مکانیکی باشد و تشخیص سریع مشکل با دیاگ، تست فشار سوخت، تست کمپرس و بازرسی قطعات احتراق و مسیر هوا بهترین راه جلوگیری از آسیب‌های جدی و هزینه‌های بالای تعمیر هستند.

برای پیشگیری از این مشکل، سرویس دوره‌ای منظم و استفاده از قطعات و سوخت باکیفیت را فراموش نکنید. در نهایت اگر با کپ مکرر مواجه شدید یا شرایط ناایمنی ایجاد شد، از ادامه رانندگی خودداری کنید و از یک متخصص کمک بگیرید. اگر حین رسیدگی به این مشکل متوجه شدید که تایرهای خودروتان باید تعویض شوند، برای اطلاع از قیمت لاستیک خودرو و خرید لاستیک دولتی می‌توانید به فروشگاه اینترنتی راسا ویستا تجارت (اتوراسا) مراجعه کنید.

سوالات متداول