شاید برایتان پیش آمده باشد که روی دیواره یا سطح لاستیک، برآمدگیهای غیرعادی (تاول شکل) مشاهده کرده باشید. به این پدیده در اصطلاح تعمیرگاهی دوپوست شدن میگویند. تاثیر باد رو دوپوست شدن لاستیک یکی از مهمترین مباحث در مهندسی نگهداری خودرو است. برخلاف تصور عموم، متهم ردیف اول این خرابی، تنظیم نبودن فشار هوای داخل تایر است.
در این مطلب از بلاگ اتوراسا، میخواهیم به زبان ساده اما تخصصی بررسی کنیم که چگونه کم یا زیاد بودن باد، باعث از هم پاشیدن ساختار درونی تایر میشود. اگر میخواهید درباره این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنید و به راننده آگاهتری تبدیل شوید، حتما تا انتها همراه ما باشید.
رابطه فشار باد و چسبندگی لایهها
برای درک بهتر این موضوع، باید بدانید داخل لاستیک چه خبر است. تایر خودرو یک تکه لاستیک سیاه یکپارچه نیست و از لایههای مختلفی مثل منجیت (نخ)، سیمهای فولادی و لاستیک تشکیل شده است که با چسبهای بسیار قوی و تحت حرارت بههم وصل شدهاند.
تاثیر باد نامناسب روی دوپوست شدن لاستیک دقیقاً زمانی اتفاق میافتد که این فشار هوا نتواند تعادل دمایی را حفظ کند. فشار باد عامل اصلی شکلدهی تایر است. اگر باد کم یا زیاد باشد، لایهها تحتفشار قرار میگیرند و چسب بین آنها خاصیتش را از دست میدهد. نتیجه این اتفاق، جداشدن لایهها از هم و ایجاد دوپوست شدن لاستیک است.
خطرات پنهان در کمبودن فشار باد
بسیاری از رانندگان فکر میکنند باد کم فقط مصرف سوخت را بالا میبرد. اما واقعیت ترسناکتر از چیزی است که فکرش را میکنید. در پاسخ به اینکه آیا «باد کم باعث دوپوست شدن لاستیک میشود؟» باید بگویم بله و این شایعترین دلیل خرابی است. وقتی باد لاستیک کمتر از حد استاندارد باشد، دیوارههای لاستیک موقع چرخش بیش از حد خم و راست میشوند. این بازیکردن دیوارهها، اصطکاک مولکولی را در بافت تایر بالا میبرد.
اصطکاک باعث تولید گرمای شدید در داخل تایر میشود. این گرما، دشمن اصلی چسبهایی است که لایهها را نگه داشتهاند. وقتی حرارت بالا برود، چسبها شل شده و لایهها از هم جدا میشوند. پس علت دوپوست شدن لاستیک بهخاطر باد کم، در واقع ناتوانی هوا در خنک نگهداشتن و حفظ فرم تایر است. در این شرایط تاثیر باد نیتروژن در لاستیک خودرو را نمیتوان نادیده گرفت. با نیتروژن میتواند بهدلیل خنکتربودن، تا حدی ریسک را کم کند.
باد زیاد چه تأثیری روی لاستیک دارد؟
وقتی لاستیک را بیش از حد باد میکنید، بدنه آن سفت و خشک میشود و قابلیت ارتجاعی خود را از دست میدهد. در این حالت، لایههای داخلی تحت کشش شدید قرار میگیرند (مثل کشی که تا آخر کشیده شده باشد). تایری که تحت کشش باشد، نمیتواند ارتعاشات سطح جاده را دفع کند. در نتیجه، نیروی وارده باعث گسستگی اتصال بین لایهها میشود. دوپوست شدن لاستیک در اثر فشار باد زیاد، معمولاً بهصورت ناگهانی رخ میدهد.
برای جلوگیری از این مشکل، اطلاع دقیق از میزان باد مناسب برای لاستیک خودرو که توسط کارخانه سازنده اعلام شده، ضروری است. در جدول زیر خلاصه تاثیر باد رو دوپوست شدن لاستیک را مشاهده میکنید:
| وضعیت فشار باد | اتفاقات داخل تایر | نتیجه نهایی |
| باد کمتر از حد مجاز | خمشدن زیاد دیوارهها و تولید گرما | ذوبشدن چسب و جداسازی لایهها |
| باد بیشتر از حد مجاز | سفتشدن بدنه و کشش لایهها | پارگی اتصال لایهها با کوچکترین تنش |
| باد نامتوازن | فشار نقطهای روی یک بخش | خرابی موضعی در ساختار تایر |
آیا باد نیتروژن جلوی دوپوست شدن لاستیک را میگیرد؟
نیتروژن بهدلیل داشتن مولکولهای بزرگتر، دیرتر از دیواره تایر نشت میکند و در برابر تغییرات دمای هوا، فشارش ثابتتر میماند. ثبات فشار باد یعنی کاهش تنشهای وارد بر لایههای تایر. بنابراین نیتروژن بهطور غیرمستقیم از دوپوست شدن جلوگیری میکند. شرط اصلی همچنان چک کردن منظم فشار است. اگر لاستیک شما بهدلیل تنظیمنبودن باد آسیب دیده است، برای جایگزینی آن میتوانید گزینههای خرید لاستیک استاندارد را بررسی کنید.
چرا باد نامناسب باعث دوپوست شدن لاستیک میشود؟
تایر طراحی شده است تا وزن خودرو را روی هوای فشرده حمل کند، نه روی بدنه لاستیکی. وقتی باد تنظیم نیست، وزن خودرو روی بافت سیمی و نخی تایر میافتد. این بافتها برای تحمل وزن مستقیم طراحی نشدهاند و خیلی زود دچار خستگی و پارگی میشوند.
این اتفاق در تمام تایرها رخ میدهد. اگر قصد تعویض تایر را دارید و بودجه برایتان مهم است، بررسی قیمت لاستیک چینی درجه یک که ساختار لایهای مقاومی دارند هم گزینه مناسبی است.
ایمنی رانندگی با لاستیک آسیبدیده
سوال مهم این است که «دوپوست شدن لاستیک خطرناک است یا نه؟» بله، بسیار خطرناک است. وقتی لاستیک دوپوست شده، یعنی لایههای نگهداره آن از هم جدا شدهاند. هوای فشرده به بین لایهها نفوذ کرده و لاستیک مثل یک بمب ساعتی عمل میکند که هر لحظه ممکن است منفجر شود. چنین لاستیکی قابل تعمیر نیست. اگر نگران هزینههای تعویض هستید، استفاده از سهمیه لاستیک دولتی میتواند راهکاری اقتصادی و ایمن برای شما باشد.
تاثیر کیفیت ساخت در برابر فشار باد
اگرچه فشار باد عامل اصلی است، کیفیت ساخت تایر هم در میزان مقاومت آن موثر است. برخی برندها از تکنولوژیهای پیشرفتهتری در چسبندگی لایهها استفاده میکنند. برای مثال، ساختار لاستیک بلک هاوک بهگونهای طراحی شده که تحمل بالاتری در برابر تنشهای حرارتی دارد.
فراموش نکنید حتی اگر اقدام به خرید لاستیک بارز یا بهترین برندهای خارجی کنید، باز هم اگر باد لاستیک تنظیم نباشد، گرما و فشار کار خودشان را میکنند و لاستیک دوپوست میشود. هیچ برندی ضد فشار نامناسب نیست. حتی در زمان استعلام قیمت لاستیک چینی یا ایرانی، باید بدانید که نگهداری صحیح (تنظیم باد) مهمتر از برند لاستیک است.
پایش باد، ضامن سلامت ساختاری تایر
تاثیر باد رو دوپوست شدن لاستیک یک واقعیت انکارنشدنی مهندسی است. چه باد کم باشد که با تولید حرارت، چسب لایهها را از بین ببرد و چه باد زیاد باشد که لایهها را تحت کشش پاره کند، نتیجه نهایی ازبینرفتن ساختار تایر است. تنها راهکار عملی برای پیشگیری از این وضعیت، تنظیم منظم فشار باد بر اساس استاندارد خودرو است. با پایش مداوم فشار باد، میتوانید از سلامت لایههای تایر محافظت کرده و از حوادث ناگوار جلوگیری کنید.
سوالات متداول
منبع: coraltire.com، pedal.ir، delgarm.com،
