آیا تابه‌حال برایتان پیش آمده است که حین برداشتن در محفظه روغن موتور، متوجه خروج شدید بخار از آن شوید؟ یا دائما مجبور به شارژ روغن موتور باشید و یا از همه مهم‌تر، دود آبی‌رنگ از اگزوز بیرون بیاید؟ همه این نشانه‌ها حاکی از بروز دردسر بزرگی به‌نام روغن‌سوزی است که به بخار شدن غیرعادی روغن موتور اشاره می‌کند. اما چه دلایلی باعث روغن‌سوزی میشود و چگونه می‌توان جلوی این اتفاق را گرفت؟ در این مطلب مجله اتوراسا می‌خواهیم دلایل بخار شدن روغن موتور را بررسی کنیم و راهکارهایی برای جلوگیری از این پدیده ناخوشایند به شما پیشنهاد کنیم. اگر می‌خواهید در این مورد اطلاعات بیشتری کسب کنید و با عواقب بد آن مواجه نشوید، با ما همراه باشید.
علت بخار شدن روغن موتور چیست؟
روغن موتور وظیفه روان‌کاری قطعات موتور را بر عهده دارد و ذرات معلق و رسوبات لجنی حاصل از احتراق را به خود جذب می‌کند. به‌علاوه، این ماده نقش موثری در خنک‌کردن موتور دارد و به همین دلیل، بخار شدن تدریجی آن امری بدیهی است. به‌طور میانگین، حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ سی‌سی از روغن موتور در هر هزار کیلومتر بخار میشود و برخی سازندگان خودرو حتی در کتابچه راهنما، به مقدار استاندارد بخار شدن روغن موتور اشاره می‌کنند. اما یکسری عوامل باعث تبخیر زودهنگام و بیش از حد روغن موتور می‌شوند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را معرفی و بررسی کرده‌ایم:
استفاده از روغن موتور نامناسب
یکی از دلایل بخار شدن روغن موتور ۲۰۶ یا سایر خودروها، خرید و استفاده از روغن موتور ناسازگار یا بی‌کیفیت است. هنگام خرید روغن موتور، باید به دو فاکتور مهم گران‌روی و استاندارد API توجه کنید؛ اولی به میزان مقاومت روغن در برابر جاری‌شدن یا همان غلظت اشاره می‌کند و دومی مهم‌ترین شاخص برای تعیین سطح کیفی روغن موتور است. عدم توجه به این دو فاکتور، باعث روغن‌سوزی میشود. اگر از گران‌روی (ویسکوزیته) و استاندارد API روغن موتور مناسب برای ماشین خود مطلع نیستید، می‌توانید کتابچه راهنما آن را مطالعه کنید.
کیفیت و اعتبار برند، نکته دیگری است که حین خرید روغن موتور باید به آن توجه کرد. روغن موتور بی‌کیفیت و تقلبی به‌خوبی نمی‌تواند وظیفه روان‌کاری، کاهش دما و جذب آلودگی‌های قطعات موتور را انجام دهد و خیلی زود فاسد و بخار میشود. روغن‌موتور نامرغوب مستقیما عملکرد موتور را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به‌خاطر تبخیر سریع، باید زودبه‌زود آن را شارژ کنید. پس نباید فکر کنید که با خرید موتور ارزان‌قیمت در هزینه‌های صرفه‌جویی می‌کنید.
بیشتر بخوانید: تعمیر رینگ خودرو
اختلال در سیستم خنک‌سازی و افزایش حرارت موتور
اگرچه روغن موتور در کاهش حرارت موتور نقش دارد، ولی وظیفه اصلی خنک‌کردن این قطعه بر عهده سیستم خنک‌کننده است. این سیستم از قطعاتی مثل رادیاتور، پروانه خنک‌کننده، پمپ آب، ترموستات، آب رادیاتور و … تشکیل میشود. بروز هرگونه نقص در این سیستم، افزایش بیش از حد دمای موتور را به‌همراه دارد. زمانی که حرارت موتور بیش از حد بالا می‌رود، روغن موتور به رقیق‌ترین حالت خود می‌رسد و سرعت تبخیر آن افزایش پیدا می‌کند. بنابراین دلیل بخار شدن روغن موتور تیبا و خودروهای مشابه می‌تواند به خرابی سیستم خنک‌کننده ماشین ربط داشته باشد. حرارت بالای موتور همچنین دلیل سیاه شدن روغن موتور است. البته کیفیت پایین روغن موتور هم در سیاه شدن زودهنگام این مایع حیاتی نقش دارد.
وجود نقص در قطعات موتور
روغن موتور بین قطعات مختلف موتور جریان دارد و وجود نقص در هر یک از این قطعات، می‌تواند اصلی‌ترین علت بخار شدن روغن موتور باشد. فرسودگی، سایش، ترک‌خوردگی یا دفرمه شدن قطعات متحرک در موتور، از حرکت روان روغن موتور جلوگیری می‌کند. این مشکل نه‌تنها باعث سایش بیشتر قطعات میشود، بلکه دمای روغن موتور را از حد مطلوب بالاتر می‌برد و باعث تبخیر سریع‌تر آن میشود. وجود نقص در قطعات حساسی مثل سرسیلندر، واشر سرسیلندر و رینگ پیستون، مهم‌ترین دلیل بخار شدن روغن موتور هستند.
کاهش سطح روغن موتور
بررسی منظم سطح روغن موتور یکی از نکات مهم نگهداری از خودرو است. این اقدام، به عملکرد کارآمد این سیال روان‌کننده کمک می‌کند. روغن موتور باید به میزان مناسب بین قطعات حرکت کند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشد. بدیهی است که اگر وظیفه روان‌کاری بر عهده حجم کمی از روغن موتور باشد، سرعت تبخیر آن از حد طبیعی بیشتر میشود. بخار شدن روغن موتور پراید یا هر وسیله نقلیه دیگری به‌خاطر کاهش سطح آن، باعث بروز مشکلات جدی و پرهزینه‌ای مثل قفل‌شدن و شکستن رینگ پیستون‌ها میشود. به همین خاطر توصیه می‌کنیم هر ۱۵ روز یک‌بار، سطح روغن موتور را بررسی کرده و در صورت نیاز، مخزن مربوطه را شارژ کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین مارک روغن موتور خودرو
گرفتگی سیستم تخلیه فشار
مسدودشدن سیستم تخلیه فشار درونی موتور هم می‌تواند علت بخار شدن روغن موتور پژو یا سایر خودروها باشد. ازآن‌جایی‌که روغن موتور حین روان‌کاری قطعات، ذرات آلاینده‌ای مثل براده‌های آهن یا رسوبات ناشی از احتراق را با خود حمل می‌کند، این آلایندگی‌ها به‌تدریج باعث گرفتگی سیستم تخلیه فشار می‌شوند. در نتیجه، فشار درونی موتور و متعاقبا سرعت بخار روغن موتور هم افزایش پیدا می‌کند.
تبخیر روغن موتور با گذشت زمان
و درنهایت آخرین و بدیهی‌ترین علت بخار شدن روغن موتور ساینا، کوییک، پراید و هر خودروی دیگری، گذشت زمان است. کلیه قطعات و مایعات به‌کاررفته در ماشین، حتی در بهترین شرایط نگهداری، به‌مرور زمان کارایی خود را از دست می‌دهند و باید تعویض شوند. بسته به موتور، تبخیر روغن موتور در هر هزار کیلومتر ممکن است حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ یا حتی نیم لیتر باشد. به همین دلیل بهتر است به‌طور منظم سطح روغن موتور درون مخزن را بررسی کنید و آن را در حد استاندارد نگه دارید.
بیشتر بخوانید: علت سیاه شدن روغن موتور
روش‌های جلوگیری از بخار روغن موتور ماشین
صرف‌نظر از علت بخار شدن روغن موتور سمند، پارس و سایر وسایل نقلیه، آگاهی از روش‌های جلوگیری از روغن‌سوزی، می‌تواند سلامت خودرو شما را افزایش دهد. این روش‌ها را در ادامه با جزئیات بیشتری معرفی کرده‌ایم:
توجه به سرویس‌های دوره‌ای
بهترین و مؤثرترین راهکار برای از بین بردن علت بخار شدن روغن موتور ۴۰۵ و خودروهای دیگر، انجام به‌موقع سرویس‌های دوره‌ای است. با بررسی منظم سطح روغن موتور و کیفیت آن، به لزوم تعویض روغن موتور یا شارژ روغن موتور پی می‌برید و می‌توانید از بروز مشکلات متعدد مثل تبخیر زودهنگام یا سیاه شدن روغن موتور جلوگیری کنید. حتی در بهترین شرایط نگهداری، سطح روغن موتور و کیفیت آن به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند و باید آن را شارژ و تعویض کنید.
رعایت اصول رانندگی
رانندگی اصولی و محتاطانه، نقش مؤثری در عمر مفید کلیه قطعات و مایعات موجود در ماشین ایفا می‌کند. گاز دادن و ترمزگیری‌های ناگهانی باعث فشار مضاعف بر قطعات مختلف از جمله موتور میشود و دمای آن را افزایش می‌دهد. حرارت بالای موتور به‌نوبه خود باعث میشود روغن موتور سریع‌تر بخار شود. بنابراین با رانندگی نرم و بدون تنش می‌توانید از روغن‌سوزی جلوگیری کنید.
استفاده از فیلتر روغن باکیفیت
علت بخار شدن روغن موتور کوییک، ساینا، تیبا، دنا و ماشین‌های سواری دیگر، به کیفیت پایین این مایع سیال مربوط میشود. اگرچه روغن موتور با گذشت زمان و به سبب جذب آلودگی‌های موجود بین قطعات موتور، رفته‌رفته اثربخشی و کیفیت خود را از دست می‌دهد، اما استفاده از فیلتر روغن باکیفیت می‌تواند پروسه تنزل کیفیت روغن موتور را به‌تعویق بیندازد. فیلترهای روغن مرغوب، کارایی بیشتری در جذب آلودگی دارند و علاوه بر کاهش سرعت تبخیر این مایع، به بهبود عملکرد موتور هم کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین روغن موتور خارجی کدام است؟
توجه به علائم هشداردهنده
روغن‌سوزی یا همان بخار بی‌رویه روغن موتور با نشانه‌های متعددی همراه است که از جمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- خروج دود آبی‌رنگ از دهانه اگزوز
- چرب‌شدن دهانه اگزوز
- چرب‌شدن شمع‌های خودرو
- کاهش مداوم سطح روغن موتور
- کاهش راندمان موتور و قدرت شتاب‌گیری
- استشمام بوی نامطبوع از سمت موتور
در صورت مشاهده هر یک از این علائم بهتر است ماشین را به یک تعمیرکار ماهر نشان داده و از وی برای عیب‌یابی و برطرف کردن مشکل کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: نگهداری از والف لاستیک
چطور روغن‌سوزی را تشخیص دهیم؟
با بررسی سطح روغن موتور در فواصل زمانی منظم هم می‌توانید تشخیص بخار روغن موتور را انجام دهید. برای این کار به نشانگر روغن یا همان گیج روغن احتیاج دارید. همچنین باید حداقل ۵ دقیقه از خاموشی موتور گذشته باشد تا تمام حجم روغن موتور به مخزن بازگردد. تشخیص بخار روغن در حد طبیعی یا غیرمعمول، کار آسانی است. برای این کار باید دوره زمانی خاصی (مثلا یک‌ماهه) را برای بررسی کاهش سطح روغن موتور در نظر بگیرید. در ابتدای دوره، سطح روغن موتور را به‌وسیله گیج اندازه‌گیری کرده و در صورت نیاز، مخزن روغن را در حد Max یا F شارژ کنید. سپس به‌صورت منظم، مثلا هفته‌ای یک‌بار، نگاهی به سطح روغن موتور بیندازید تا متوجه شوید که در ازای کارکرد یک‌هفته‌ای، چه میزان روغن موتور مصرف شده است. با مقایسه مصرف روغن در طی این یک ماه، مشخص میشود که آیا خودرو روغن‌سوزی دارد یا خیر.
روغن‌سوزی و پیامدهای ناخوشایند آن
بخار شدن روغن موتور تا حدی طبیعی است، به شرطی که باعث نیاز به شارژ مخزن روغن در فواصل زمانی کوتاه‌مدت نشود. عواملی همچون رانندگی غیراصولی، مشکل در سیستم خنک‌کننده و استفاده از روغن موتور بی‌کیفیت و ناسازگار، تبخیر روغن موتور را سریع‌تر می‌کنند. علت خروج بخار روغن از درب روغن هر چه باشد، نیاز به ریشه‌یابی و رسیدگی فوری دارد. در غیر این صورت باید خود را برای مواجهه با مشکلاتی مثل یاتاقان زدن، فرسودگی زودهنگام موتور، کاهش شتاب خودرو، افزایش مصرف سوخت و درنهایت پرداخت هزینه سنگین برای تعمیرات آماده کنید.
پرسش‌های متداول
منابع: eestgah.ir، radargps.org
من دلارام شرف الدین هستم و ارشد هوش مصنوعی دارم. عاشق فناوری هستم و از سال ۱۳۹۵ فعالیت خودم رو به عنوان مترجم و تولیدکننده محتوا در حوزه های متنوع تکنولوژیکی از جمله دستگاه‌های هوشمند و خودرو شروع کردم و در حال حاضر با رسانه های خبری مختلف همکاری دارم.
