سنسور فشار هوای منیفولد یا همان سنسور مپ «MAP»، یکی از سنسورهایی است که توسط کامپیوتر موتور (ECU) برای محاسبه میزان تزریق سوخت استفاده میشود. این سنسور با بررسی همیشگی فشار داخل منیفولد هوا به واحد کنترل موتور کمک میکند تا نسبت هوا به سوخت را در حالت مناسب نگه دارد. سنسور MAP نقش مهمی در کمک به ECU دارد تا زمان مناسب جرقهزنی را در شرایط مختلف بار موتور تشخیص دهد.
در واقع، بدون دادههای دقیق از میزان هوای ورودی، واحد کنترل موتور نمیتواند تزریق سوخت را بهدرستی تنظیم کند. در این مطلب از بلاگ اتوراسا، میخواهیم شما را بهطور کامل با سنسور مپ، وظایف آن، محل نصب، نحوه عملکرد و حتی علائم خرابی، نحوه تست و تعویض آن آشنا کنیم. پس ادامه این مطلب را حتما بخوانید تا به پاسخ همه سوالات خود در مورد این قطعه برسید.
سنسور مپ چیست؟
سنسور مپ یکی از قطعات اصلی در سیستم کنترل الکترونیکی موتورهای درونسوز است. اما کار سنسور مپ چیست؟ در موتورهای انژکتوری، این سنسور بهصورت لحظهای فشار داخل منیفولد ورودی را اندازهگیری میکند و اطلاعات آن را به کامپیوتر موتور (ECU) میفرستد. ECU از این دادهها برای محاسبه چگالی هوا و میزان جریان هوای ورودی کمک میگیرد. این کار به تنظیم دقیق مقدار سوخت و زمان جرقهزنی کمک میکند تا احتراق در بهترین حالت انجام شود.
در بعضی موتورهای انژکتوری، در کنار سنسور مپ از سنسور جریان هوای جرمی یا سنسور مف (MAF) هم استفاده میشود. در موتورهای معمولی یکی از این دو سنسور بهکار میرود؛ اما در موتورهای توربوشارژ هر دو نصب میشوند. با استفاده از اطلاعات سنسور دمای هوای ورودی، دادههای سنسور MAP به اطلاعات مربوط به جرم هوا تبدیل میشود. در نهایت، ECU باتوجهبه دور موتور و چگالی هوا، مقدار مناسب سوخت را برای عملکرد بهینه مشخص میکند.
احتمالا برای شما سوال باشد که سنسور مپ خودروهای ایرانی و خارجی چه تفاوتی دارد؟ بهطور کلی سنسورها در خودروهای ایرانی و خارجی فرقی در نحوه عملکرد ندارند. تنها تفاوت آنها میتواند در کیفیت ساخت، دقت اندازهگیری و طول عمر قطعه باشد. در خودروهای خارجی، دقت سنسور مپ، درست مثل تفاوت در قیمت لاستیک خارجی نسبت به مدلهای ایرانی بیشتر است.
همانطور که تفاوت سنسور مپ در خودروهای ایرانی و خارجی بیشتر به کیفیت ساخت مربوط میشود، در مورد قطعات دیگر مانند لاستیکها هم این موضوع صدق میکند. برای نمونه، بسیاری از رانندگان بهدلیل قیمت مناسب و کیفیت قابلقبول، به سراغ خرید لاستیک چینی میروند. البته برای کاهش هزینههای نگهداری خودرو، انتخاب گزینههایی مانند خرید لاستیک دولتی مانند لاستیک بارز هم میتواند بهصرفه باشد.
بیشتر بخوانید: عملکرد موتور تیو 5
سنسور مپ ماشین کجاست؟
در اکثر خودروها، سنسور مپ روی منیفولد ورودی قرار دارد. این قطعه همچنین با استفاده از یک لوله خلاء متصل به منیفولد ورودی، روی بدنه خودرو نصب میشود. محل قرارگیری سنسور MAP باتوجهبه طراحی وسیله نقلیه شما تعیین میشود. البته توصیه میکنیم برای تعیین محل دقیق سنسور مپ در وسیله نقلیه خود، به دفترچه راهنمای سرویس مراجعه کنید. اگر دوست دارید در مورد سایر قطعات خودرو اطلاعات خوبی کسب کنید به مطلب «رادیاتور ماشین چیست» سر بزنید.
سنسور مپ چگونه کار میکند؟
سنسور مپ یک سنسور ورودی است که بار موتور را رصد میکند و سیگنالی متناسب با مجموع فشارهای خلا تولید میکند. پس از آن، کامپیوتر موتور از این دادهها برای اصلاح زمان جرقهزنی و افزایش سوخت استفاده میکند. وقتی دریچه گاز باز میشود (موتور تحت بار زیاد است)، خلأ منیفولد کاهش پیدا کرده و فشار منیفولد افزایش پیدا میکند.
برای حفظ نسبت مناسب هوا و سوخت، موتور به هوای بیشتر یا سوخت بیشتری نیاز دارد. در واقع، هنگامیکه کامپیوتر سیگنال بار را از سنسور تجزیهوتحلیل میکند، معمولا ترکیب سوخت را تا حدودی غنیتر از حد معمول تغییر میدهد؛ در نتیجه به موتور اجازه میدهد قدرت بیشتری تولید کند. بهطور همزمان، کامپیوتر زمان جرقهزنی را کمی به تاخیر میاندازد تا از احتراق جلوگیری کند. چون این وضعیت میتواند به موتور و عملکرد آن آسیب بزند.
هنگامیکه شرایط تغییر و ماشین با بار سبک حرکت میکند، موتور به قدرت کمتری نیاز دارد. در این حالت، دریچه گاز نمیتواند بیش از حد باز شود، چون باعث افزایش فشار منیفولد میشود. سنسور MAP این موضوع را تشخیص میدهد و کامپیوتر با کاهش مخلوط سوخت برای کاهش مصرف سوخت و بهبود زمان احتراق برای کاهش مصرف سوخت در خارج از موتور، به آن پاسخ میدهد.
بیشتر بخوانید: کلاچ ماشین چیست
علائم خرابی سنسور مپ چیست؟
سنسور مپ خراب بشه چی میشه؟ خرابی سنسور مپ با علائم مختلفی همراه است. برای اینکه بتوانید مشکل خودروی خودتان را برطرف کنید، باید با علائم خرابی سنسور مپ آشنا باشید. در زیر 9 مورد از علائم خرابی این سنسور را آوردهایم.
1. روشن شدن چراغ چک موتور و کدهای خطا
کدهای عیبیابی (DTC) سنسور مپ، اطلاعات خوبی را درباره ایراداتی مثل خطای مدار، سنسور یا برد ارائه میکند. ازآنجاییکه که این خطاها دادههای نامناسب را در اختیار ECU قرار میدهند، باید آنها را جدی بگیرید. اگر چراغ چک موتور شما روشن شده است، بهدنبال کدهایی که به سنسور مپ مرتبط هستند، باشید. کدهایی زیر میتوانند در تشخیص خرابی این سنسور به شما کمک کنند:
- P0068
- P0069
- P0105
- P0106
- P0107
- P0108
- P0109
- P1106
- P1107
گاهیاوقات این کدها میتوانند توسط سنسورهای دیگر یا قطعات خراب دیگر مانند کلاچ ماشین فعال شوند.
2. قدرت کم موتور
اگر واحد کنترل موتور بالابودن فشار منیفولد را تشخیص دهد، تزریق سوخت را کاهش میدهد و زمان جرقه را به تاخیر میاندازد. چون تصور میکند که بار موتور کم است. از طرف دیگر، کاهش مصرف سوخت وضعیت خوبی بهنظر میرسد، اما اگر سوخت خیلی کم شود، موتور قدرت کافی برای شتاب گرفتن و سبقت گرفتن نخواهد داشت.
3. ردشدن در تست آلایندگی
سنسور مپ خراب میتواند باعث افزایش آلایندهها شود؛ چون در این حالت، میزان سوخت تزریقی با بار موتور هماهنگ نیست. استفاده زیاد از سوخت باعث افزایش انتشار هیدروکربن (HC) و مونوکسید کربن (CO) میشود، اما استفاده کم از سوخت ممکن است باعث افزایش اکسیدهای نیتروژن (NOx) شود.
4. کاهش بهرهوری سوخت
درصورتیکه ECU فشار منیفولد را کم یا صفر تشخیص دهد، زمان جرقه را افزایش میدهد و سوخت اضافی تزریق میکند. چون تصور میکند که موتور تحت بار سنگین است. این شرایط منجر به مصرف بالای بنزین، راندمان پایین سوخت و شاید انفجار میشود. پس خرابی سنسور مپ و مصرف سوخت بالاتر رابطه مستقیم دارند.
بهطور کلی، عملکرد صحیح سنسور مپ میتواند تاثیر مستقیمی بر شتابگیری خودرو و مصرف سوخت داشته باشد. به همین اندازه، انتخاب قطعاتی مانند لاستیک مناسب هم در عملکرد کلی خودرو نقش دارد. اگر قصد خرید لاستیک برای خودرویتان دارید، باید سراغ برندهای معتبر بروید تا تجربه رانندگی نرمتری داشته باشید
5. مخلوط سوخت و هوای رقیق و غلیظ
وظیفه سنسور مپ در خودرو، تشخیص فشار هوا در منیفولد ورودی و تعیین نسبت سوخت و هوای مناسب برای موتور است. اگر این سنسور دچار نقص باشد، موتور ممکن است با ترکیبی از سوخت و هوای بیش از حد رقیق کار کند.
6. مشکل در روشنشدن
اگر ترکیب سوخت و هوا خیلی رقیق یا غلیظ باشد، روشنشدن موتور دشوار میشود. اگر موتور فقط با فشردن پدال گاز روشن میشود، بهاحتمال زیاد سنسور مپ مشکل دارد.
بیشتر بخوانید: کاربرد دیاق ماشین
7. خاموششدن خودرو
اگر واحد کنترل موتور بر اساس خوانشهای نادرست سنسور مپ، مخلوط سوخت و هوای رقیق را تعیین کنند، گازدادن هنگام شروع حرکت از حالت سکون یا تلاش برای سبقتگرفتن دشوار خواهد بود. حتی ممکن است خودرو خاموش شود.
8. دور آرام نامناسب
تزریق سوخت ناکافی، منبع سوخت موتور را کاهش میدهد و باعث دور آرام نامناسب و حتی احتراق ناقص سیلندر بهصورت پراکنده میشود.
9. احتراق ناقص
وقتی فرایند احتراق درون سیلندر موتور با شکست مواجه میشود، احتراق ناقص رخ میدهد. احتمالا جرقه ضعیف یا نسبت نادرست هوا به سوخت دلیل این مشکل باشد. در واقع، یک سنسور مپ ممکن است ترکیب هوا و سوخت را آنقدر ضعیف کند که احتراق ناقص قابلتوجه باشد.
چگونه سنسور مپ را تست کنیم؟
چگونگی تشخیص خرابی سنسور مپ راحت است. برای این کار باید سنسور را تست کنید. نحوه تست سنسور MAP در خانه به دو روش متداول انجام میشود. اولین روش برای تست سنسور، بررسی فیزیکی کانکتورها و سیمها است. در این شرایط باید بهدنبال علائمی مثل ذوبشدن، ترکخوردگی یا اتصالات شل باشید. وقتی سنسور را جدا میکنید، پینها باید صاف و تمیز باشند و هیچ خوردگی یا خمیدگی نداشته باشند. همچنین، شلنگ باید سالم و بدون آسیب باشد.
شما میتوانید از یک مولتیمتر دیجیتال تنظیم شده روی ۲۰ ولت و یک پمپ خلا برای اندازهگیری مقادیر سنسور MAP استفاده کنید. تست سنسور مپ در تعمیرگاه هم انجام میشود. در تعمیرگاههای تخصصی، با استفاده از دیاگ حرفهای مقدار فشار منیفولد در حالتهای مختلف موتور بررسی میشود. اگر مقادیر ثبتشده با مقادیر واقعی مطابقت نداشته باشند، سنسور مپ به تعویض نیاز دارد.
البته دستگاه دیاگ برای تشخیص عیب در قطعات دیگر مانند گیر بکس 6at هم استفاده میشود. در کنار بررسی سنسور مپ، باید وضعیت سایر قطعات مصرفی مانند لاستیکها را هم چک کنید. امروزه قیمت لاستیک خارجی باتوجهبه برند و سایز خودرو متفاوت است و انتخاب مدل مناسب میتواند در کنترل خودرو و کاهش مصرف سوخت موثر باشد.
چگونه سنسور مپ را عوض کنیم؟
بهتر است تعویض و نصب سنسور مپ در خودرو را به افراد متخصص بسپارید اما اگر نسبت به دانش خود مطمئن هستید و ابزار مناسب دارید، میتوانید این کار را در خانه انجام دهید. مراحل تعویض سنسور مپ بهصورت زیر است:
- سنسور را روی منیفولد ورودی پیدا کنید.
- کانکتور برق را جدا و پیچهای نگهدارنده را باز کنید.
- سنسور قدیمی را خارج کنید. سپس سنسور جدید را نصب و پیچها را محکم کنید.
- در نهایت کانکتور برق را دوباره وصل کنید.
بیشتر بخوانید: بلبرینگ ماشین
سنسور مپ | قطعه هوشمندی که محیط را میخواند!
سنسور مپ یکی از قطعات مهم در عملکرد دقیق موتورهای انژکتوری است که نقش آن در تنظیم نسبت هوا و سوخت، زمان جرقهزنی و کاهش مصرف سوخت بسیار حیاتی است. خرابی این سنسور میتواند باعث بروز مشکلاتی مانند افزایش مصرف سوخت، افت توان موتور و حتی روشنشدن چراغ چک شود. بنابراین، آشنایی با نحوه کار، علائم خرابی و روش تست سنسور مپ به شما کمک میکند تا از بروز آسیبهای جدیتر به موتور جلوگیری کنید.
در نهایت، همانطور که کیفیت سنسور در عملکرد خودرو تاثیر دارد، انتخاب قطعات مصرفی باکیفیت مثل لاستیکهای استاندارد هم به بهبود راندمان کلی و کاهش هزینههای نگهداری خودرو کمک میکند. برای خرید انواع لاستیک از برندهای معتبر میتوانید به فروشگاه راسا ویستا تجارت (اتوراسا) مراجعه کنید. اتوراسا کیفیت و اصالت همه محصولات خود را تضمین میکند.
سوالات متداول
منبع: mechlesson.com ، mycar.com.au ، delphiautoparts.com
