انواع اگزوز ماشین؛ از آرام و بی‌صدا تا خشن و اسپرت

شاید فکر کنید که اگزوز تنها لوله‌ای برای خروج دود است، اما این قطعه مهم خودرو، هم عملکرد موتور و هم تجربه رانندگی را تغییر می‌دهد. انواع اگزوز ماشین، طراحی هندسی، قطر لوله‌ها، حضور یا عدم حضور کاتالیست، وجود سوپاپ‌های کنترلی و… روی توان، مصرف سوخت، شتاب موتور، صدای خروجی و محیط‌زیست تاثیرگذار هستند. 

به‌همین دلیل است که انتخاب اگزوز مناسب برای هر خودرو اهمیت ویژه‌ای دارد. این مقاله از بلاگ اتوراسا با مرور انواع اگزوز، نکات فنی کاربردی و راهنمایی‌های انتخاب برای استفاده شهری و توربو، به شما کمک می‌کند تصمیمی مطمئن، ایمن و متناسب با نیاز و مقررات بگیرید.

درباره سیستم اگزوز ماشین

سیستم اگزوز مجموعه‌ای از قطعات شامل منیفولد خروجی، لوله‌های اگزوز، کاتالیزور، رزوناتور، صداخفه‌کن و درپوش‌‌هاست. این سیستم برای هدایت و دفع ایمن گازهای داغ حاصل از احتراق، کاهش آلایندگی از طریق مبدل کاتالیزوری و سنسورهای کنترلی تولید شده است. 

علاوه‌بر این کاهش و اصلاح صدای خروجی (حاصل از احتراق) و مدیریت گرما جهت محافظت از قطعات زیر کاپوت هم به‌عهده اگزوز است. در این سیستم طراحی هندسی (قطر، طول، انشعابات و هندسه منیفولد) و انتخاب متریال سازنده تأثیر مستقیمی بر افت فشار، دما، وزن و دوام سیستم دارند.

انواع اگزوز ماشین

اگزوزها بر اساس شکل ظاهری، محل تعویض، کاربرد و عملکرد به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام برای هدف خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب اگزوز مناسب، به اهداف راننده (شهری، مسابقه‌ای، توربو)، محدودیت‌های قانونی و بودجه بستگی دارد. انواع اگزوز عبارتند از:

اگزوز استاندارد خودرو یا اگزوز کارخانه‌ای

این سیستم توسط سازنده خودرو طراحی می‌شود و معمولا تعادل قابل قبولی را بین صدا، آلایندگی، مصرف، دوام و هزینه برقرار می‌کند. اگزوز استاندارد برای استفاده معمولی و براساس قوانین محیط‌زیستی کالیبره می‌شود. 

مزایای این اگزوز هماهنگی کامل با ECU، رعایت قوانین آلایندگی، دوام قابل قبول، کنترل مناسب صدا و هزینه نگهداری پایین‌تر است. با این حال این سیستم از نظر جریان گاز و وزن بهینه نیست و برای مصارفی مانند مصارف اسپرت محدودیت دارد. برای شناخت بهتر این سیستم علاوه‌بر انواع اگزوز، بهتر است انواع صدای اگزوز را هم بشناسید. 

اگزوز اسپرت ماشین

این اگزوز برای کاهش محدودیت‌‌های جریان هوا، تخلیه سریع‌‌تر گازهای خروجی، کاهش فشار برگشتی و در نهایت بهبود عملکرد خودرو طراحی می‌شود. به همین دلیل، این اگزوزها با قطر لوله بیشتر، مافلرهای سبک، متریال با وزن کمتر و در برخی موارد با سوپاپ‌های تنظیم صدا ساخته می‌شوند.

مزیت اگزوز اسپرت افزایش توان در دورهای بالا، صدای جذاب‌تر و کاهش وزن است. هرچند که احتمال افزایش نویز، نیاز به تیونینگ ECU (در برخی خودروها)، خطر نقض قوانین آلایندگی (در صورت حذف کاتالیزور) و امکان کاهش گشتاور در دورهای پایین هم در این سیستم وجود دارد.

سیستم‌های cat‑back و axle‑back

بر خلاف اگزوز معمولی، سیستم‌های اگزوز cat-back جریان آزاد دارند. در این سیستم برای خروج راحت‌تر گازها از نوارهای سنبه صاف‌تر و لوله‌های با قطر بزرگ‌تر استفاده می‌کنند. خود سیستم اگزوز کت‌بک شامل انواع مختلف تک اگزوز، خروجی دوگانه، اگزوز دوگانه و… می‌شود. به‌طور کلی این سیستم بخش‌های کاتالیزور به عقب اگزوز، شامل لوله‌ها، صدا خفه‌کن و لوله خروجی را در بر می‌گیرد. 

در حالی که در سیستم اگزوز axle‑back بخش انتهایی اگزوز، شامل صدا خفه‌کن و لوله خروجی تعویض می‌شود و نصب آن ساده‌تر از سیستم کت‌بک است. مزایای این سیستم‌ها تغییرات محسوس در صدا و عملکرد خودرو به‌ویژه در سیستم کت‌بک، بهبود مصرف سوخت و افزایش توان موتور است. البته باید در نظر بگیرید که تاثیر این اگزوزها روی عملکرد خودروهای توربو محدودتر است. 

سیستم downpipe و turbo‑back 

قبل از هرچیز باید بدانید که این سیستم‌ها برای خودروهای توربو به‌کار می‌روند. سیستم downpipe لوله بین توربو و کاتالیزور را شامل می‌شود و turbo‑back تمام مسیر از توربو تا خروجی را تعویض می‌کند. به‌طور مثال استفاده از سیستم downpipe به‌دلیل کاهش موانع در مسیر گازهای خروجی و افزایش جریان هوا، باعث کاهش فشار پس‌زمینه‌ای (Back Pressure) می‌شود.

در این سیستم گازهای خروجی به‌راحتی از توربین به بیرون منتقل می‌شوند. بنابراین استفاده از downpipe بهبود عملکرد توربوشارژ و افزایش توان موتور را به‌همراه دارد. البته باید بدانید که نصب این سیستم‌ها اغلب نیازمند تنظیم ECU هستند، در صورت حذف کاتالیزور باعث افزایش آلایندگی می‌شوند و نصب و نگهداری پیچیده‌تر و هزینه‌برتری دارند.  

 اگزوز تک خروجی، دو خروجی و چند خروجی 

این تقسیم‌بندی که با نام‌های تک‌لول و دولول هم شناخته می‌شود، بیشتر ظاهری است اما در طراحی صحیح می‌تواند توزیع جریان و افت فشار را بهبود دهد. اگزوز تک‌خروجی بیشتر مناسب موتورهای کم‌حجم و خودروهای اقتصادی با حجم گاز خروجی پایین است. این سیستم نصب ساده‌ای دارد و اقتصادی است با این حال مناسب موتورهای توربو و پرحجم نیست. 

همچنین اگزوز دو خروجی یکی از پرطرفدارترین انواع اگزوز برای خودروهای مدرن است. این سیستم برای موتورهای پرحجم و توربو طراحی شده و از طریق کاهش فشار بازگشتی و خروج سریع‌تر گازها به بهبود عملکرد موتور و کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند. 

علاوه‌بر این موارد اگزوزهای سوپاپ‌دار هم هستند که به‌صورت برقی یا دستی کنترل می‌شوند. سوپاپ‌ها در حالت بسته صدای کمتر و در حالت باز صدای اسپرت و جریان هوای بهتری را فراهم می‌کنند.

 بهترین اگزوز برای ماشین‌های شهری

برای استفاده شهری باید به‌دنبال انواع اگزوز ماشین باشید که هم تعادل مناسبی بین کاهش صدا، دوام، رعایت قوانین آلایندگی، بهبود کارایی موتور و هزینه برقرار کند و مناسب مدل ماشین شما باشد. به‌طور کلی استفاده از اگزوز استاندارد یا یک سیستم cat‑back انتخاب‌های مناسبی هستند.

برای انتخاب نهایی حتماً نصب حرفه‌ای و تطابق با سنسورها و ECU را در نظر بگیرید تا بعد از نصب، مصرف و عملکرد موتور به‌هم نخورد. همچنین در خودروهای توربو، اگر داون‌پایپ را تغییر می‌دهید، حتماً نسخه‌های high‑flow با کاتالیست مناسب را مدنظر قرار دهید یا تیونینگ مناسب را انجام دهید. 

برای خرید اگزوز مناسب، درست مانند خرید لاستیک آنلاین باید به سراغ فروشندگان معتبر بروید. در نهایت از سیستم‌های بسیار باز (catless) در شهر خودداری کنید چون معمولاً نویز، آلایندگی و مشکلات قانونی و فنی ایجاد می‌کنند. 

 چگونه اگزوز خراب را تشخیص دهیم؟

تشخیص سریع خرابی اگزوز با مشاهده چند علامت مشخص امکان‌پذیر است. در صورت مشاهده چند علامت به‌صورت هم‌زمان، بلافاصله خودرو را به تعمیرکار ببرید تا از خطرات ایمنی و آسیب بلندمدت جلوگیری شود. این علائم عبارتند از: 

•  شنیدن صدای غیرطبیعی (تق‌تق، خش‌خش، غرّش یا صدای انفجاری)، نشان‌دهندهٔ سوراخ، شکستگی مافلر، جداشدن بست‌ها یا خرابی در منیفولد است.
•  لرزش غیرعادی معمولا به‌دلیل شل‌شدن آویزها، خرابی بست‌ها یا گرفتگی‌های جزئی است.
• بوی نامطبوع یا ورود گاز به کابین که اغلب به‌دلیل نشتی است و خطر مسمومیت با پخش منوکسیدکربن را به‌همراه دارد. 
•  کاهش شتاب یا کشش (افت راندمان موتور) که ناشی از گرفتگی کاتالیزور، برگشت گاز به سیلندرها یا ناهماهنگی در سیستم اگزوز است. 
•  افزایش مصرف سوخت که ناشی از نادرستی سنسور O2، نشتی یا گرفتگی که نسبت هوا/سوخت است. 

علاوه‌بر این موارد روشن‌شدن چراغ چک و دود غیر طبیعی اگزوز هم می‌توانند از نشانه‌های خرابی این سیستم باشند. برای کسب اطلاعات بیشتری می‌توانید مطلب انواع دود اگزوز و علت دود سفید اگزوز و.. را در بلاگ اتوراسا مطالعه کنید.

تاثیر اگزوز بر مصرف سوخت و شتاب

اگزوز باعث تغییراتی در میزان سوخت مصرفی، راندمان خودرو و شتاب می‌شود. این سیستم نقش مستقیم در «تنفس» موتور دارد. هرچه دود احتراق سریع‌تر و هماهنگ‌تر از سیلندر خارج شود، فضای بیشتری برای ورود هوای تازه فراهم می‌شود و بازده حجمی افزایش پیدا می‌کند. 

طراحی منیفولد، قطر و طول لوله‌ها، محل اتصال کالکتور، مافلر و پدیده‌ی اسکونجینگ (هماهنگی امواج فشار) روی تخلیه دود تاثیرگذار هستند. به‌طور معمول قطر بیشتر و مسیر کم‌مقاومت، جریان هوا را بهبود و شتاب را افزایش می‌دهد. 

اگر با بودجه محدود به‌دنبال لاستیکی با کیفیت قابل قبول هستید، خرید لاستیک دولتی را بررسی کنید. همچنین با بودجه متوسط لاستیک‌های درجه یک ایرانی مانند انواع لاستیک بارز انتخاب‌های مناسبی هستند. 

تاثیر اگزوز روی مصرف سوخت

علاوه‌بر این‌ها سیستم اگزوز به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم روی مصرف سوخت تاثیرگذار است. به‌طور مثال بهبود تخلیه هوا باعث افزایش کارایی حجمی و نیاز کمتر به سوخت می‌شود. در حالی که گرفتگی کاتالیست یا نشتی اگزوز مصرف سوخت را بالا و کشش موتور را پایین می‌آورد. 

به همین دلیل است که هر تغییری در این سیستم مستلزم بررسی فنی است تا شتاب و مصرف تحت کنترل بمانند. بدون تیونینگ مناسب حتی با سیستمِ بازتر، امکان مصرف بیشتر و خطای ECU وجود دارد. برای کسانی که به‌دنبال لاستیک خارجی باکیفیت و اقتصادی هستند، خرید لاستیک چینی را توصیه می‌کنیم. 

شما می‌توانید انواع لاستیک درجه‌یک خارجی، لاستیک‌های ایرانی و بهترین لاستیک‌های چینی مانند لاستیک بلک هاوک را با بهترین قیمت و ضمانت اصالت از اتوراسا بخرید. 

انواع اگزوز ماشین؛ انتخابی برای بهبود کارایی موتور

اگزوز مناسب براساس نوع خودرو، حجم موتور، اهداف رانندگی، محدودیت‌های قانونی و آلایندگی انتخاب و با نصب و تیونینگ صحیح تکمیل می‌شود. برای انتخاب سیستم مناسب علاوه‌بر این موارد مشاوره با متخصصین این حوزه را فراموش نکنید. 

همچنین به‌یاد داشته باشید که با یک انتخاب درست نه‌تنها مصرف سوخت، شتاب و عملکرد موتور را بهبود خواهید داد، بلکه تجربه سواری کم‌سروصدا و ایمن‌تری خواهید داشت و آسیب کمتری به محیط زیست خواهید رساند. در نهایت خوشحال خواهیم شد، اگر نظرات خود را درباره سیستم اگزوز و تجربه انواع آن با ما و سایر خوانندگان درمیان بگذارید. 

سوالات متداول