درست مانند قلب انسان که خون را در رگ‌ها به جریان درمی‌آورد، وظیفه واتر پمپ هم به‌گردش درآوردن مایع خنک‌کننده در خودرو است. این قطعه، از داغ‌شدن بیش از حد موتور و بروز آسیب‌های جدی در آن جلوگیری می‌کند. با این حال، کمتر راننده‌ای به واتر پمپ خودرو خود توجه می‌کند. اگر شما هم جز این راننده‌ها هستید، توصیه می‌کنیم این مطلب از بلاگ اتوراسا را حتما بخوانید. در ادامه، می‌خواهیم درباره کارکرد واتر پمپ آب موتور، اهمیت آن، علائم خرابی و نحوه نگهداری از آن صحبت کنیم و به شما بگوییم که چطور با مراقبت از این قطعه می‌توانید از آسیب‌های سنگین و پرهزینه جلوگیری کنید. حتما در ادامه با ما همراه باشید.
واتر پمپ چیست؟
واتر پمپ، یا همان پمپ آب، قطعه‌ای مکانیکی است که نقش اصلی آن به‌گردش درآوردن مایع خنک‌کننده (کولانت) در موتور خودرو است. این مایع، حرارت تولیدشده توسط احتراق در سیلندرها را جذب کرده و به سمت رادیاتور منتقل می‌کند. در رادیاتور مایع مجددا خنک می‌شود و به موتور باز می‌گردد تا حرارت آن را جذب کند. به‌عبارت ساده‌تر، واترپمپ قلب تپنده‌ی سیستم خنک‌کننده خودرو است و بدون آن، موتور و قطعات آن به‌سرعت داغ می‌شود و به‌شدت آسیب می‌بیند. بنابراین همیشه از بهترین برند واتر پمپ برای خودرو خود استفاده کنید.
همچنین، بهتر است با انواع واتر پمپ آشنا شوید و در صورت خرابی این قطعه، بدانید که چه نوعی را برای خودروتان باید تهیه کنید. در ادامه، انواع مختلف واترپمپ را معرفی کرده‌ایم:
واتر پمپ مکانیکی
این نوع پمپ آب، رایج‌ترین نوع پمپ مورد استفاده در خودروهای احتراق داخلی است. پمپ‌های مکانیکی نیروی چرخشی خود را مستقیماً از موتور دریافت می‌کنند. این نیرو معمولاً از طریق یک تسمه دینام (تسمه پروانه) به پولی واتر پمپ منتقل می‌شود و سپس شفت آن را به‌چرخش درمی‌آورد. طراحی داخلی این پمپ‌ها معمولاً شامل یک پره (impeller) است که با چرخش، مایع خنک‌کننده را به‌سمت مجاری خروجی هدایت می‌کند.
اگر به اطلاعات فنی خودروها علاقه دارید، شاسی ماشین چیست را هم مطالعه کنید.
واتر پمپ الکتریکی
در خودروهای مدرن‌تر و هیبریدی، از پمپ‌های آب الکتریکی استفاده می‌شود. این پمپ‌ها با یک موتور الکتریکی کوچک راه‌اندازی می‌شوند و عملکردشان مستقل از دور موتور خودرو است. مزیت اصلی این نوع پمپ، کنترل دقیق‌تر جریان مایع خنک‌کننده بر اساس نیاز واقعی موتور و قابلیت کارکرد حتی در زمان خاموش‌بودن موتور (برای خنک‌کاری اجزای خاص) است.
بیشتر بخوانید: کاربرد دسته موتور
کاربرد واتر پمپ ماشین
تا اینجا با پمپ آب خودرو و دلایل اهمیت آن برای سیستم خنک‌کننده و موتور آشنا شدید. کاربرد اصلی این پمپ در خودروهای معمولی، برقراری جریان مداوم مایع خنک‌کننده در سیستم موتور است. این گردش پیوسته، وظایف متعددی از جمله جذب حرارت، انتقال حرارت و گاهی گرمایش کابین را به عهده دارد. واتر پمپ خودرو برقی، کارکرد کاملا متفاوتی نسبت به خودروهای معمولی دارد.
واتر پمپ چگونه کار می‌کند؟
پمپ آب خودرو از دو بخش اصلی تشکیل شده است که عبارت‌اند از هوزینگ (پوشش خارجی) و پره (Impeller) و روی یک شفت نصب می‌شوند. این شفت توسط بلبرینگ، روان‌کاری و نگهداری می‌شود تا حرکت دورانی نرم و بدون جابه‌جایی اضافی داشته باشد. همچنین در این سیستم کاسه نمدها وظیفه آب‌بندی را بر عهده دارند. کاسه نمد داخلی از نفوذ آب به بلبرینگ و اطراف شفت جلوگیری می‌کند و مانع ورود آلودگی محیطی به داخل هوزینگ می‌شود.
زمانی که موتور خودرو روشن می‌شود (و در نتیجه واتر پمپ مکانیکی شروع به چرخش می‌کند)، پره‌های واتر پمپ مایع خنک‌کننده را از قسمت ورودی (که معمولاً از خروجی پایین رادیاتور به سمت پمپ کشیده می‌شود) به داخل هوزینگ می‌کشند. طراحی پره‌ها باعث می‌شود که مایع با فشار به‌سمت خروجی هدایت شود. این مایع با فشار به داخل بلوک موتور، سرسیلندر و رادیاتور بخاری تزریق می‌شود و در مدار گردش می‌کند.
علائم خرابی واتر پمپ
ازآنجایی‌که خرابی این قطعه گاهی اوقات تبعات جبران‌ناپذیری را به‌همراه دارد، باید علائم خرابی آن را بشناسید و در صورت مشاهده، آن‌ها را جدی بگیرید. در ادامه، رایج‌ترین علائم خرابی واترپمپ را معرفی و بررسی کرده‌ایم:
علائم نشتی واتر پمپ
نشت مایع از اطراف هوزینگ یا محل اتصال به بلوک موتور معمولا به‌دلیل خرابی واشر، چسب آب‌بندی یا ترک‌خوردگی هوزینگ است. همچنین اگر مایع خنک‌کننده از اطراف شفت واتر پمپ نشت کند، خبر از فرسودگی یا آسیب‌دیدگی کاسه نمدها دارد. این وضعیت می‌تواند به‌مرور زمان به بلبرینگ‌ها آسیب بزند و موجب ورود آب شود. در نهایت وجود رسوب یا آثار خشک‌شده کولانت پشت پولی‌ها هم نشانه‌ای واضح از نشت مداوم از کاسه نمد پمپ آب است.
بیشتر بخوانید: دیاق ماشین کجاست؟
علائم ناشی از بروز صدا
اگر شفت پمپ به‌دلیل خرابی بلبرینگ، لقی پیدا کرده باشد، هنگام چرخش صدا ایجاد می‌کند. این صدا ممکن است در ابتدا خفیف باشد، اما با شدت‌گرفتن خرابی بلبرینگ، آزاردهنده‌تر می‌شود. همچنین درصورتی‌که بلبرینگ آسیب ببیند، شفت و پره پمپ آب از مرکز خارج می‌شود و احتمال برخورد پره با دیواره هوزینگ یا آسیب به کاسه نمدها وجود دارد.
علائم ناشی از افت توان در گردش کولانت
گاهی اوقات نشتی یا صدای غیرعادی وجود ندارد، اما آمپر آب به‌تدریج بالاتر می‌رود و از دمای نرمال به مثلا ۹۰ درجه یا بیشتر می‌رسد. این وضعیت ممکن است نشان‌دهنده کاهش بازده پمپ آب باشد.
دلایل خرابی پمپ آب
در پیشرانه‌های قدیمی‌تر با پره‌های فولادی و هوزینگ چدنی، استفاده از آب معمولی یا عدم استفاده از ضدیخ می‌تواند باعث خوردگی و زنگ‌زدگی شود. این خوردگی تلورانس‌های دقیق قطعات را به‌هم می‌زند و بازده پمپ را کاهش می‌دهد.
همچنین در پیشرانه‌های جدیدتر با قطعات آلومینیومی یا پلاستیکی، پدیده کویتیشن می‌تواند عامل مخرب باشد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که هوا در سیستم خنک‌کننده گیر می‌کند. در این حالت با چرخش سریع پره‌های واترپمپ، حباب‌های خلا ایجاد و سپس منفجر می‌شوند. این انفجارها ضربات شدیدی به قطعات داخلی وارد کرده و باعث کنده‌شدن ذرات فلز و کاهش بازده پمپ می‌شوند.
تعویض واتر پمپ خودرو
وقتی عمر مفید واتر پمپ به‌پایان می‌رسد، باید این قطعه را عوض کنید. تعویض پمپ آب فرایندی تخصصی است که معمولاً به ابزار خاص و دانش فنی نیاز دارد. اما اگر دوست دارید که خودتان این قطعه را عوض کنید، باید اقدامات زیر را انجام دهید:
- تخلیه کامل مایع خنک‌کننده (کولانت)
- برداشتن تسمه دینام (در صورت اتصال به پمپ آب)
- بازکردن پیچ‌های نگهدارنده و خارج‌کردن پمپ
- نصب پمپ آب جدید و تسمه دینام
- پرکردن سیستم با کولانت جدید و مناسب
در بسیاری از خودروها، واتر پمپ به‌همراه تسمه تایم یا تسمه دینام تعویض می‌شود، زیرا دسترسی به آن مستلزم بازکردن این تسمه‌ها است. بنابراین بهتر است برای صرفه‌جویی در هزینه‌های نیروی کار، همزمان با تعویض تسمه، واتر پمپ هم بررسی و در صورت نیاز تعویض شود. برای خرید واتر پمپ ایرانی یا چینی یا نمونه‌های خارجی حتما از فروشندگان معتبر استفاده کنید. این توصیه بسیار مهم را در حین خرید لاستیک آنلاین هم در نظر داشته باشید.
واتر پمپ و ملاحضات پایانی
واترپمپ قطعه‌ای است که نقشی حیاتی در سلامت و عملکرد موتور خودرو ایفا می‌کند. همچنین نادیده‌گرفتن علائم خرابی آن، می‌تواند منجر به هزینه‌های گزاف تعمیراتی و ازکارافتادن کامل موتور شود. با شناخت علائم خرابی و همچنین با سرویس‌های دوره‌ای منظم، می‌توانید از عملکرد صحیح پمپ آب خودرو اطمینان حاصل کنید و عمر مفید موتور را افزایش دهید. برای خرید لاستیک خارجی، قیمت لاستیک چینی، خرید لاستیک بارز یا استعلام لاستیک دولتی، می‌توانید به فروشگاه راسا ویستا تجارت (اتوراسا) مراجعه کنید.
سوالات متداول
من ساره الهی فوق لیسانس و تولیدکننده محتوای تخصصي با بيشتر از 6 سال سابقه. متخصص در حوزه خودرو و صنعت و نگارش انواع محتوای تخصصی و عمومی. هدف من ارائه اطلاعات دقیق، کاربردی و به‌روز به شماست تا در زمينه خودرو، قطعات و لوازم جانبي ان به شما كمك كند و منجر به انتخابهاي هوشمندانه‌تري شود.
